Bạn Già
- Ối trời, mày đi đâu lâu nay?
Đang cặm cụi chăm tỉa cho chậu mai dự định sẽ đem vào
chưng trong phòng khách mấy ngày tết, bất chợt Phúc xuất hiện trước mặt, Tấn
trợn tròn mắt hỏi, còn Phúc thì nở nụ cười làm sáng lên gương mặt khắc khổ nhăn
nheo.
Gần ba mươi năm rồi, từ ngày hắn bỏ nơi này ra đi, nói
với Tấn là trở vào trong Sài gòn hay đâu đó, tìm một cuộc sống dễ dàng hơn bởi
hắn đã quá chán cái chốn rẫy nương nắng gió này.
Cả hai cùng sinh ra từ Quảng Trị, một tỉnh miền Trung
giáp ranh với vĩ tuyến 17. nơi con sông ngăn chia hai miền Nam Bắc, sự kiện
lịch sử này xảy ra hai năm trước khi cả hai chào đời. không phải sinh ra cùng
một nơi. Tấn ở huyện Triệu Phong, một vùng lúa gần biển còn Phúc ở Cam Lộ, một
huyện vùng cao.
Chiến tranh liên miên và rồi năm 1972, khi phe bên kia
tấn công vào tỉnh lỵ này, họ chạy vào Huế, rồi Đà Nẵng, ở trong những trại tạm
cư. Chuyện về lại chốn chôn nhau cắt rốn ngày càng xa vời, vả lại rồi cũng đạn
bom tang tóc bởi chiến tranh chưa thôi, nhiều gia đình cùng nhau di dân, vào
khai hoang lập cư trong vùng rừng núi này, dưới sự chăm lo của một Linh Mục.
Đoàn xe chở họ vào đây, trong số đó có hai cậu trai,
đi ngang qua nhiều nơi mà chúng chỉ biết đến trong những bài học Địa Lý. Núi
đồi khe suối và những bãi biển trải dài ven quốc lộ làm cả hai thích thú sôi
nổi chuyện trò. Lúc này hai cậu trai vừa xong lớp chin cấp trung học.
Ba năm ngồi cùng nhau nơi ngôi trường tạm bợ bằng gỗ
và tôn được dỡ từ trại lính Mỹ ở Cam ranh, rôi thi tú tài, cả hai cùng hí hững
khi kết quả kỳ thi được dán nơi văn phòng trường: Phúc đổ hạng Bình, Tấn kém
Phúc, chỉ hạng Thứ. Phúc vào Đại học sư phạm Sài Gòn, ngành Khoa Học. Tấn lên
Viện Đại Học Đà Lạt, cũng khoa sư phạm, ban Việt- Hán.
Chưa tròn niên khóa thì biến cố 75 ập đến. Tấn không
thể tiếp tục việc học hành, anh trở về với gia đình. Cha đi học tập cải tạo, là
lao động chính trong nhà, anh vừa đi nghĩa vụ khai hoang, thủy lợi… vừa giúp mẹ
làm rẫy. Phúc ỏ lại Sài gòn tham gia các phong trào Thanh Niên, nghe đâu là một
trong những phần tử tiến bộ của đoàn Thanh Niên Thành phố, có lần được tuyên
dương trên báo Sài Gòn!
Tấn không còn nhớ là bao lâu rồi, một lần đi buôn vào
Sài gòn, nghe người quen nói là Phúc làm gì đó trong nhà Văn Hóa quận Một, anh
tìm đến và rồi một trận cải vả xãy ra giữa hai người mà đại để là Phúc trách
Tấn đi buôn như thế là tiếp tay vơi gian thương làm lũng đoạn thị trường…Còn
Tấn, anh bất lực không cãi lại được trước những từ ngữ, lập luận xa lạ mà Phúc
đưa ra, anh chỉ đơn giản muốn cho Phúc hiểu rằng là không đi buôn thì không có
cái gì ăn, kể cả nước mắm!
Đêm đó Tấn ra ga Bình Triệu, nằm gối đầu lên ba cái
bao tải đựng mỳ lát cuộn lại mà hận thằng bạn, những lý luận về kinh tế nghe
thật chặt chẻ nhưng không có đếu nào phù hợp với thực tế của cuộc sống nơi Tấn
ở. Phúc không chịu nhận ra là cái đói khổ hầu như đã tràn khắp nông thôn.
Một hôm, Phúc trở về sau năm sáu năm, nói là từ trại
giam về, không biết sao lại lạ đời như thế! Thì ra là hắn nhiệt tình phấn đấu,
nhưng lại làm việc theo cảm tính nên giải quyết một việc gì đó sai nguyên tắc
phải vào trại giam một năm vì tội thiếu trách nhiệm. Giờ hắn tiếc là đã bỏ
không theo cho hết đại học!
Bà mẹ già nua mừng thấy lại con, em gái hắn lấy chồng
nhưng cùng ở trong nhà để hôm sớm chăm lo cho mẹ. Đã về chốn này thì phải làm
nông, hắn ra sức làm rẫy nhưng thu nhập sau khi nộp cho Hợp Tác Xã còn lại quá
ít, không đủ ăn, vừa làm rẫy hắn vừa theo thắng em rễ học nghề thợ mộc cũng
chẳng nên cơm cháo gì, chỉ đi rừng khai thác gỗ lậu, tuy cực nhưng cũng còn có
đồng vào đồng ra.
Đâu dược mấy năm, hắn lại đi, lần này hắn đi lâu quá
nên ai cũng đoán già đoán non là hắn vượt biển hay bị tai nạn, bệnh hoạn, chết
chốn nào rồi. Mẹ hắn mất cũng không biết nơi nao mà nhắn tin!
Thế nhưng hôm nay hắn lại về, vào những ngày cuối năm
và đang đứng trước mặt Tấn!
Bên bàn rượu, hai mái đầu không còn xanh như ngày cùng
nhau ngồi chung ghế nhà trường, hồi cùng nhau vào rừng khai thác gỗ, chung chia
khổ cực ở tuổi thành niên. Tóc cả hai giờ đã bạc nhiều!
Tấn ngồi
nghe Phúc kể lại những tháng ngày hắn bỏ nơi này ra đi, vào Sài gòn sống cùng
những kẻ không nhà.
oOo
oOo
Phúc khoanh hai tay co gối, một cơn gió nhẹ làm
sương đêm thêm lạnh, bình trà bằng thiếc của cái quán vỉa hè không đủ giử hơi
nóng, đã lạnh ngắt từ lúc nào! Anh ao ước có một góc nhỏ nào đó, đẩy chiếc xích
lô vào rồi ngã lưng kéo một giấc qua đêm. Lâu nay anh khá yên ấm dưới cầu thang
của chung cư Thanh Đa. Đêm nay lại có đợt truy quét những người không hộ khẩu,
làm nhốn nháo những kẻ vô gia cư trú ngụ nơi đây, thưòng thì vài hôm có khi cả
tuần rồi đâu lại vào đó, nhưng lần này xem ra quyết liệt hơn, cả chục chiếc xe
chở đám vô gia cư về quận ngay trong đêm.
May cho Phúc vì đêm nay có một người khách, thăm thân
nhân nằm bệnh viên Chợ Rẫy, giữ anh lại để chở bà ta về sau khi thăm xong. Trở
về chung cư, từ xa anh đã biết tin truy quét, anh quay lại đạp về Bình Triệu,
nơi đây là nhà ga nên dễ dàng cho ai muốn lẩn tránh những cuộc kiểm tra hộ
khẩu.
-Nhà cậu ở đâu?
Tiếng bà cụ bán nước hỏi, ý chừng đã khuya sao không
thấy Phúc có ý ra về.
-Dạ con ở trên quận Tám, nhưng đạp xe vùng này, thỉnh
thoảng mới về nhà. Mấy hôm ngủ lại bên Thanh Đa nhưng hôm nay kẹt kiểm tra hộ
khẩu!
-Gần sáng rồi hay cậu cho xe vào đây, góc này, ngủ đi
rồi mai tính. Tôi cũng vào ngủ một chút.
Bà cụ dẹp gọn mấy chiếc chế rồi cúi lưng lòn vào chái
nhỏ, trên chiếc giường hẹp, đứa cháu ngoại ngáy say sưa, bà vén mùng nhìn vào
rồi đưa tay xoa lên cái bụng bầu đã quá to, thở dài, nhẹ nhàng nắm xuống, trong
lòng lo lắng nghỉ đến ngày sinh của nó!
Mười sáu tuổi, đang yên đang lành, hằng ngày bán gánh
xôi trong nhà Ga lâu nay, mấy tháng trước, thấy cái nút áo chổ rốn không cài
được bà mới tá hỏa, thì ra nó đã mang bầu bốn tháng. Hỏi thì nó khóc bảo là nó
thương một thằng buôn gạo ở Tuy Hòa, ngủ với nó hai lần, hắn nói là sẽ đưa bà
chị vào xin bà ngoại, đưa cả hai bà cháu ra ngoài ấy làm ăn, nhà hắn rất nhiều
ruộng. Từ khi biết con bé có bầu, hắn còn đi buôn theo những chuyến tàu chợ,
con bé cũng yên lòng. Nhưng mấy tháng nay rồi không thấy vào ra, đêm nào con bé
cũng lang thang tìm ở Ga, trông từng chuyến tàu chợ. Cuối cùng, con bé hỏi đám
con buôn Tuy Hòa mới biết là hắn tình nguyện đi nghĩa vu quân sự rồi!
Bà cụ đã quá quen với những chuyện muộn phiền trong
cuộc dời khốn khổ, cam phận chấp nhận thêm chuyên dại dột của đứa cháu, nhưng
bà lo lắm, cái bụng quá to so với vóc người ốm yếu xanh xao của nó!
Sau hôm ấy, Phúc ở lại cùng bà già, mái chái của bà
vậy mà êm ấm, lại được bà lo cho những bữa ăn tươm tất, bà xem Phúc như con.
Quen với những kẻ không nhà cửa, phần nhiều ăn nói tục tằn thô lỗ, thấy Phúc
khác xa họ, bà mừng thầm trong lòng, dầu sao cũng có một người đàn ông giúp bà
trong lúc này lúc nọ. nhất là ngày trở dạ tới đây của đứa cháu ngoại côi cút!
oOo
Phúc sửa lại mấy cái bao đồ đạc linh tinh, nhét gọn
vào dưới ghế của chiếc xe đò rồi ngồi xuống bên bà Tư. hai cánh tay bà ôm gọn
đứa cháu trai vừa sinh ba tháng nay, nó sẽ gọi bà bằng bà cố! Hình ảnh mẹ nó
rên la rồi thét lên, trợn tròn hai mắt, tay chân buông thỏng trong cáí đêm trở
dạ kinh hoàng đó làm bà rơi nước mắt. Đứa bé cất tiếng khóc khi vừa lọt ra
ngoài cũng là lúc mẹ nó tắt thở.
Khi Phúc đạp cuốc xe cuối trở về thì con bé trở dạ rên
rĩ, anh quên mình là đàn ông, chạy ra nơi đám đông người chờ tàu, hét loạn xạ:
“ Có ai biết đỡ đẻ không vào giúp cho cháu tôi với!”. “Cô ơi, dì ơi làm phúc…”
Một bà khá tuổi ăn mặc sạch sẽ đứng lên, tất tả theo
Phúc về cái chái, con bé rên la đau đớn, Phúc chỉ cho người đàn bà vào rồi thấp
thòm ở ngoài. Anh chạy vào sau tiếng thét cùng lúc với tiếng khóc. Bà Tư ôm cái
xác nóng hổi của cháu ngoại, còn người đàn bà thì lau cho đứa bé nhăn nheo…
Phúc cùng bà Tư chôn con bé nơi một nghĩa địa ở Bình
Phước. Bà Tư không còn bán linh tinh, suốt ngày ôm thằng bé đi xin sữa ngoài
ga.
Mấy ngày nay bà Tư buồn hơn, chiếu lại, khi ăn cơm, bà
vừa nựng đứa bé, nói với giọng nghèn nghẹn:
-Dì tính vế dưới đó con ạ, dì già rồi, nó là con trai,
ở trên này lớn lên dễ hoang tàng hư hỏng, dưới quê vậy mà không đến nỗi nào, có
bà con chòm xóm…cháu cứ ở lại đây cho đến khi nào người ta đuổi…Hừm, băm mấy
bốn chục năm về lại, ai còn ai mất mà cậy nhờ đây!
Phúc khó ngủ, lũ muỗi đâu đêm nay như kéo lại nhiều
hơn, anh lững thững ra ga, tìm tới cái chiếu bán cà phê gọi một ly, ngồi xếp
bằng trên chiếu, đốt thuốc nhìn vu vơ.
Phúc nghĩ tới bà Tư, sáu mươi mấy tuổi rồi, giờ về quê
làm gì nuôi đứa cháu? Nó lớn lên với sông rạch miền Tây có khá hơn chốn này
không nếu chẳng có ai chỉ bày cho nó, hay rồi cũng bỏ lên Sài Gòn, đi đâu đó
lang thang!
Sương xuống lành lạnh nhưng sân ga vẫn bình thường với
sinh hoạt ồn ào cố hữu, Phúc trở về, nằm lên chiếc xích lô, vẫn còn nghe tiếng
thở dài của bà Tư. Anh thiếp đi với ý nghỉ: Cùng bà Tư vế miền Tây, anh sẽ nuôi
dạy thằng bé cho dù thể nào!
oOo
Lâu rồi, Tấn chỉ uống rượu cầm chừng, nhưng hôm nay anh uống thật tình cùng Phúc. Anh nhìn bạn, gương mặt Phúc ngồ ngộ, nhòe nhòe như qua một lớp gương:
Lâu rồi, Tấn chỉ uống rượu cầm chừng, nhưng hôm nay anh uống thật tình cùng Phúc. Anh nhìn bạn, gương mặt Phúc ngồ ngộ, nhòe nhòe như qua một lớp gương:
-Mày không nghĩ dến bà già và em gái ngoài này à?
-Mấy năm sống vật vờ tao nhớ lắm, muốn quay về cùng mẹ
và em, nhưng cái đêm nằm nghe tiếng thở
dài của dì Tư tao thấy thương cuộc đời cô quạnh của bà và thằng bé mới chào
đời. Bà già và em gái thì xa, ngay bên minh đây cũng hai phận người một bà già
một trẻ thơ. Thôi thì cũng một kiếp người mà tao phải đi qua, con đường nào
cũng là đường, tao chấp nhận cưu mang. Giờ thì ổn rồi. nó cứ đòi về thăm quê
nội, ừ thì cho nó về, sang năm nó ra trường, lo cho nó một chỗ làm, rồi vợ, rồi
con…Trong cõi vô thường, cao to như cổ thụ, cũng đâu có khác gì đóa phù dung!
Như sực nhớ ra đều gì, Tấn hỏi Phúc:
-À mà sao hồi ấy mày ở tù?
-Tao bán chiếc xe hơi nằm đống mấy năm trong sân phòng
Văn Hóa cho tụi Chợ lớn, mua gạo chia cho anh em ăn tết!
-Mày vẫn thích gì làm đó?
-Ừ cái tính rồi, thấy thích thì làm, ít khi cân nhắc
phân vân, không sao thay đổi, mà tao cũng chẳng nghĩ đến chuyện phải thay đổi.
Thôi tao về kẻo thằng bé lo.
-Ở lại, ở lại với tao, tụi mình nằm chung như cái hổi
trai trẻ. Qua tết là tụi mình sáu chục rồi, có chết cũng được ghi là “hưởng
thọ” thay vì “hưởng dương” trên tờ cáo phó, mau thiệt!
-Ừ mau thiệt, đi ngủ, mày còn gác như hồi xưa không?
-Bỏ lâu rồi nhưng đêm nay tau kẹp cổ mày cho nó sướng.
-Ừ, cho mày kẹp.
Hai cái
thân già xiêu vẹo dìu nhau đi trong bóng đêm mờ mờ hơi sương, lành lạnh buổi
cuối đông.
Trạch An Trần Hữu Hội
Sài Gòn, 18 tháng 1 năm 2015.
Sài Gòn, 18 tháng 1 năm 2015.
